کمتر کسی است که کلمه کوچینگ به گوشش نخورده باشد. این رویکرد روان‌شناسانه امروزه به‌عنوان یکی از کاربردی‌ترین روش‌ها برای بهبود وضعیت افراد شناخته می‌شود. کوچینگ همانند هر مهارتی در حال تکامل است اما برخی از انواع پذیرفته شده از مربیگری وجود دارد که می توانیم در مورد آنها بحث کنیم. کوچینگ یک روش آموزشی است که به رهبران اجازه می دهد تا فضایی برای ارتباط و دریافت راهنمایی داشته باشند و آنها را ترغیب می کند تا اهداف خود را به وضوح مورد بررسی قرار دهند. در واقع کوچینگ یک روش اثبات شده برای افزایش عملکرد فردی است!
کوچینگ یک دانش واحد است که انواع آن در شاخه ها و زیرشاخه هایی قرار می‌گیرند. در منابع مختلف، انواع کوچینگ را در شاخه ها و دسته‌بندی‌های متفاوتی قرار داده‌اند. هرکدام از این نوع دسته‌بندی‌ها بسته به رویکرد نویسنده متفاوت است.
ما انواع کوچینگ را بر اساس هدف نهایی آنها در شاخه های متفاوتی قرار داده‌ایم؛ به این صورت که انواع کوچینگی که مربوط به شخص و نیازهای درونی و نیازهای روانی او از محیط پیرامون باشد را در یک شاخه و انواع کوچینگی که مربوط به نیازهای مالی، کسب و کاری و نیازهای شغلی فرد باشد را در شاخه دیگری قرار داده‌ایم.
بر اساس این دسته‌بندی، دو شاخه اصلی کوچینگ خواهیم داشت. شاخه اول «کوچینگ زندگی» است. شاخه کوچینگ زندگی یا لایف کوچینگ (که خود نام یکی از انواع مشهور کوچینگ است) آن نوع از کوچینگ هایی را در برمی‌گیرد که با زندگی شخصی فرد و نیازهای درونی او در ارتباط است. شاخه دوم «کوچینگ کسب و کار» است. شاخه کوچینگ کسب و کار نوعی از کوچینگ را شامل می‌شود که مربوط به ارتقای نیازهای مالی، کاری، مهارتی و شغلی فرد بوده و منجر به شکوفایی اقتصادی اشخاص می‌شود.
کوچینگ شاخه سومی نیز دارد که آن شاخه کوچینگ خویشتن یا سلف کوچینگ است. این نوع کوچینگ با توجه به منحصربه‌فرد بوده و می‌تواند هر دو کاربرد را داشته باشد. در ادامه درباره شاخه های کوچینگ و زیرمجموعه‌های آن بیشتر می‌خوانید.
زیرمجموعه‌های شاخه های کوچینگ
شاخه های کوچینگ همان‌طور که گفته شد، انواعی از کوچینگ را در زیرمجموعه خود دارند. شاخه کوچینگ زندگی، کوچینگ هایی مانند لایف کوچینگ، کوچینگ فردی، کوچینگ توانمندسازی، کوچینگ سلامت و کوچینگ رشد معنوی را در زیرمجموعه‌های خود دارد.
شاخه کوچینگ کسب و کار نیز کوچینگ هایی مانند بیزینس کوچینگ، کوچینگ شغلی، کوچینگ سازمانی و کوچینگ اجرایی را به‌عنوان زیرشاخه های خود دارد. شاخه کوچینگ خویشتن نیز تنها یک زیرمجموعه داشته و آن همان سلف کوچینگ یا کوچینگ خویشتن است.
کوچینگ بر اساس کاربری‌های ویژه آن به انواع مختلفی تقسیم‌شده است. این کاربری‌ها در بسیاری از موارد بین انواع کوچینگ تا حدودی یکسان بوده و بسیاری از انواع کوچینگ فصل مشترک فراوانی دارند.
بااین‌حال دسته‌بندی‌ها بیشتر به شکلی طراحی می‌شوند که مراجعه‌کنندگان بهتر بتوانند نیاز دقیق خود را از کوچینگ بیابند؛ اگرنه کوچ‌ها با دانش، مهارت و تکنیک‌های حدوداً یکسانی کوچ می‌کنند و تفاوت زیادی میان انواع کوچینگ برای آنها وجود ندارد.
اگر جست‌وجویی ساده کنید، متوجه خواهید شد که هیچ لیست یکسان و واحدی برای انواع کوچینگ پیدا نخواهید کرد. چه فهرست‌های بلند و بالایی برای انواع کوچینگ وجود دارد که شاید برخی از انواع آن توسط یک کوچ ابداع شده و تنها از طرف او انجام می‌شود.
در زیر فهرستی از انواع کوچینگ که بیشتر شناخته‌شده هستند و درعین‌حال کاربردی‌تر هستند را آورده‌ایم. لیست زیر بر اساس شاخه های کوچینگ دسته‌بندی شده است.
انواع کوچینگ در شاخه کوچینگ زندگی
- لایف کوچینگ
- کوچینگ فردی
- کوچینگ تحصیلی
- کوچینگ سلامت
- کوچینگ توانمندسازی
- کوچینگ رشد معنوی
- کوچینگ رابطه
- کوچینگ زوجین
- کوچینگ موفقیت
- کوچینگ اعتماد‌به‌نفس
انواع کوچینگ در شاخه کوچینگ کسب و کار
- بیزینس کوچینگ
- کوچینگ رهبری
- کوچینگ اجرایی
- کوچینگ سازمانی
- کوچینگ عملکرد
- کوچینگ شغلی
- کوچینگ فروش
- کوچینگ کارکنان
- کوچینگ مهارت
لایف کوچینگ یا کوچینگ زندگی
لایف کوچینگ مادر همه کوچینگ ها است. به‌جرئت کامل‌ترین نوع کوچینگ و شاید اولین نوع کوچینگ، لایف کوچینگ است. لایف کوچینگ تمامی جنبه‌های درونی و بیرونی زندگی فرد را در برمی‌گیرد؛ از افزایش اعتماد‌به‌نفس گرفته تا بهبود رابطه زناشویی.
لایف کوچینگ به فرد کمک می‌کند تا زندگی خود را از «آنچه هست» به «آنچه می‌خواهد باشد» تغییر دهد. وقتی حرف از «آنچه باید باشد» می‌زنیم، مجموعه‌ای از چیزها است که فرد قصد به دست آوردن آنها را دارد. لایف کوچ به فرد کمک می‌کند تا «آنچه باید باشد» را که همان هدف اوست، پیداکرده و بهترین راه برای رسیدن به آن را بیابد.
کوچینگ فردی
که با نام‌هایی مانند کوچینگ توسعه فردی، کوچینگ تحول فردی و کوچینگ رشد فردی شناخته می‌شود، به‌نوعی از شاخه های لایف کوچینگ است که تمرکز آن بر روی رشد و توسعه فردی است. کوچینگ فردی به افراد کمک می‌کند که اهداف شخصی زندگی خود را شناخته و به آنها دست یابند.
باوجود شباهت‌های فراوانی که میان لایف کوچینگ و کوچینگ توسعه فردی وجود دارد، اما گفته می‌شود که کوچینگ فردی بیشتر بر روی اهداف خاص شخصی و درونی در یک حوزه تمرکز کرده و کمتر مسائل بیرونی فرد را شامل می‌شود.
سلف کوچینگ
سلف کوچینگ یا کوچینگ خویشتن به باور برخی جزوی از انواع کوچینگ نیست، بااین‌حال در بسیاری از منابع از کوچینگ خویشتن به‌عنوان یکی از انواع کوچینگ یاد می‌شود که البته جزو هیچ‌یک از دو شاخه اصلی کوچینگ نیست. سلف کوچینگ فرد را به مهارتی می‌رساند که خود بتواند به‌عنوان کوچ خویش عمل کرده و مشکلات و اهداف زندگی خود را شناسایی کند. سلف کوچینگ قابلیتی در شخص ایجاد می‌کند که خود می‌تواند موتور محرکه خویش بوده و در تمامی جنبه‌های زندگی به راهگشایی و هدف‌یابی دست بیابد. پیش‌نیاز یادگیری سلف کوچینگ، کوچ شدن است. افرادی که در دوره‌های سلف کوچینگ شرکت می‌کنند، ابتدا کوچینگ می‌شوند و همانند دوره‌های کوچینگ زندگی، اهداف، مشکلات و نقاط قوت و ضعف خود را شناسایی می‌کنند. در انتها به چنان درجه‌ای از خودشناسی می‌رسند که می‌توانند با تکیه‌بر تکنیک‌هایی که در دوره سلف کوچینگ آموخته‌اند، خود را در هر زمینه‌ای، چه کاری و چه شخصی، کوچینگ کنند.
کوچینگ تحصیلی
کوچینگ تحصیلی نوعی از کوچینگ است که به دانش‌آموز کمک می‌کند تا بتواند به خودشناسی لازم دست پیدا کرده و با مشخص کردن اهداف زندگی آینده خود، منطبق بر آنچه از خودشناسی خود فهمیده است، دوره تحصیل خود را سپری کرده و مناسب‌ترین رشته تحصیلی را برای خود انتخاب کند.
کوچینگ تحصیلی فرایندی است که با خودشناسی آغاز و با انتخاب رشته پایان میابد. در میانه این مسیر، اتفاق درخشانی که به وقوع می‌پیوندد، از بین رفتن سردرگمی‌های نوجوان و پیدا کردن مسیر درست زندگی است.
بیزینس کوچینگ یا کوچینگ کسب و کار
مشهورترین نوع کوچینگ در ایران بیزینس کوچینگ است که البته معمولاً تعریف درستی از آن ارائه نمی‌شود. کوچینگ کسب و کار به مدیران کسب و کار کمک می‌کند تا بتوانند دید روشن‌تری نسبت به بیزینس خود داشته باشند. بیزینس کوچینگ کمک می‌کند تا یک کسب و کار استراتژی خود را شناخته و بتواند با تکیه‌بر توانایی‌های موجود خود برای دستیابی به آنها به راهکار دست پیدا کند.
بیزینس کوچینگ کمک می‌کند تا یک کسب و کار بتواند از قابلیت‌های موجود خود حداکثر استفاده را کرده و با تکیه‌بر امکانات و سرمایه فعلی خود به سود بیشتر دست پیدا کند. کوچینگ کسب و کار کمک می‌کند تا از دل کسب و کار خود بتوانید مشکلات خود را پیدا کرده و با استفاده از پتانسیل‌های کسب و کار خود، بهترین راه‌حل را برای رفع آن مشکلات پیدا کنید.
بیزینس کوچینگ همان‌طور که گفته شد کوچینگ مرجع برای تمامی کوچینگ هایی است که مربوط به مسائل کاری، مالی و کسب و کار هستند. کوچینگ کسب و کار به‌نوعی تمامی آن کوچینگ ها را در زیرمجموعه خود دارد.
کوچینگ سازمانی
کوچینگ سازمانی به سازمان و کسب و کار کمک می‌کند تا مشکلات خود را شناسایی و راه‌حل‌های آنها را بیابد و درعین‌حال اهداف خود را روشن کند و راه دستیابی به آنها را بیابد.
کوچینگ سازمانی وجه تمایز ویژه‌ای نسبت به دیگر انواع کوچینگ کسب و کار دارد. کوچینگ سازمانی مخصوص کل سازمان بوده و به‌نوعی سیستماتیک است و مخصوص فردی خاص (مثلاً مدیر مجموعه) نیست و سازمان در جایگاه فرد کوچ شونده قرار می‌گیرد.
در کوچینگ سازمانی، کوچ در نقش یکی از ارکان کسب و کار حضور مستمر داشته و در تمامی تصمیمات و چالش‌های آن نقش‌آفرینی می‌کند. کوچینگ سازمانی بسته به نیاز، ممکن است با تمامی افراد مجموعه کاری در تماس باشد تا کمک به حل مشکلات مجموعه کرده و آن را در نیل به اهدافش یاری کند.