تجربه خود از نوجوانی را به خاطر دارید؟ از آن نوجوانانی بودید که هر روز عاشق میشدید، به هر بهانهای می خواستید از خانه بیرون بروید؟ پرخاشگر و طلبکار و عصبانی بودید، حرف هیچ کس به جز خودتان را قبول نداشتید یا برعکس، آرام و سر به زیر بودید و به حرف والدینتان گوش میدادید؟ اول از همه از شما میخواهم آنچه از نوجوانی خود به خاطر دارید، کاملا فراموش کنید و به این موجودات فرازمینی که به اسم نوجوان در منزلتان زندگی میکنند با دیدی دیگر نگاه کنید.
پیشرفت تکنولوژی، فضای مجازی، کوچکتر شدن خانوادهها و تغییر در سبک زندگی از جمله مواردی هستند که نوجوانان امروزی را با نوجوانان گذشته که همان والدین امروزی هستند، متفاوت میکنند. در حال حاضر نوجوانان و والدین آنها به مهارتها و توانمندیهایی نیاز دارند تا با هم و در کنار هم گذار مسالمتآمیز و موفقیتآمیزی از این دوره پرخطر داشته باشند. تنها با روشهای سنتی پیشین نمیتوان نوجوان امروزی را تربیت، کنترل و حتی راهنمایی کرد؛ بلکه به دیدگاه و روشهایی متفاوت نیاز داریم.
کوچینگ یک رابطه دو طرفه بین کوچ (مربی) و نوجوان است که هدف آن رساندن نوجوان به استقلال، خودکفایی و خودنظارتی در رسیدن به اهدافش می باشد. کوچ (مربی) مشاور نیست، معلم نیست، روانشناس یا روانپزشک نیست. بلکه یک همراه، حامی و مشوق است.
تقویت مهارتهای اجرایی در فرآیند کوچینگ پایه در علم عصب شناسی و مغز دارد. این مهارتها بطور بالقوه از هفت سالگی تا بیست سالگی بطور طبیعی رشد می کند، اما چون ژنتیک و تجربیات نوجوان همیشه مساعد و منجر به تمرین و تقویت این مهارتها نمی شود، سیستم مغزی اصطلاحا آنها را هرس می کند و نهادینه نمی گردد.
نوجوان در چه زمینه هایی نیازمند کوچ است؟
چند نمونه از مهمترین مسائلی که یک کوچ قادر است نوجوان را یاری و همراهی کند عبارت است از:
1. هویت یابی: کوچ به نوجوان کمک میکند که در فضایی امن و به دور از قضاوت شدن، به جستجو و یافتن هویت خود بپردازد.
2. عزت نفس و خود مراقبتی جسمانی و روانی: در فرآیند کوچینگ نوجوان قادر میشود که به پذیرش و عشق عمیقتری نسبت به خود برسد. همچنین، نسبت به عاداتی که منجر به سلامت جسم و روان می شود یا به آن آسیب می زند، آگاهی بیشتری کسب می کند تا عادتها سالم را تبدیل به سبک زندگی خود کند و عادات ناسالم را به مرور از سبک زندگی خود کنار بگذارد.
3. رابطه با خانواده: کوچینگ به بهبود رابطه نوجوان با سایر اعضای خانواده، معرفی استراتژیهایی برای کاهش تعارضات و افزایش تعاملات باکیفیت با آنان و رسیدن به یک سبک ارتباطی برد – برد با خانواده میپردازد.
4. رابطه با دوستان: کوچ نوجوان به وی کمک میکند تا بتواند دوستان خوبی انتخاب کند، آنان را نگه دارد و خود نیز برای آنان دوست خوبی باشد. همچنین به کمک کوچ وی قادر خواهد شد که انتظارات خود و دوستانش نسبت به همدیگر را تعدیل و تنظیم کند.
5. رابطه با جنس مخالف: کوچ نوجوان به وی کمک میکند که ارتباط سالم و دوستانه و باکیفیتی با جنس مخالف خود برقرار کند.
6. جستجو و یافتن هدف برای آینده: کوچینگ به نوجوان کمک میکند که برای جستجو و تعیین هدف آمادگی و انگیزه بیشتری پیدا کند. برای مثال، در حوزه انتخاب درست رشته تحصیلی و کار و حرفهای که در آینده میخواهد بدان مشغول شود، موفق عمل کند.
7. عملکرد تحصیلی: فرایند کوچینگ میتواند در اموری مثل مدیریت زمان، اولویتبندی، بیشتر لذت بردن از مطالعه دروس و … به نوجوان یاری برساند.
8. تصمیمگیری و حل مسئله: کوچ، نوجوان را یاری میدهد تا قدرت تصمیمگیری خود را با استفاده بیشتر از صدای درونیاش افزایش دهد و قبل از تصمیم به بررسی دقیقتر هر گزینه و ارزیابی انتخابها بعد از تصمیم گرفتن بپردازد. همچنین برای مسائل و تعارضاتی که در زندگی روزمره با آنها مواجه میشود، مهارتهای لازم برای حل مسئله را بیاموزد.
بنابراین مشاهده می کنیم که در بزرگسالی ضعف این مهارتها از دوران نوجوانی همچنان به جا مانده و نوجوان در مسیر رسیدن به اهدافش با چالش و مساله جدی رو به ور می شود.
بحران هویت نوجوان ،در مرحله ای حساس و تعیین کننده است.رشد جسمانی، فیزیولوژیک، تجربه بلوغ و تجربه های اجتماعی خاص این دوران، موجب میشود که فرد طی تعامل بامحیط پیرامون،به سؤالاتی از قبیل “من کیستم؟””اطرافیان من کیستند؟”چرا اطرافیان من اینگونه اند؟”چرا دیگران اینگونه نیستند؟”مواجه گردد. سؤالات منجر به شناخت خود و درک تمایز خود از محیط پیرامون میشود.هرچه توانایی فرد برای پاسخ به این قبیل سؤالات بیشتر باشد،توانایی او برای ارائه مجموعه صفات منسجم از خود بیشتر است که این امر،نشانگر هویت منسجم در فرد می باشد.
چطور نوجوان هدفمندی داشته باشم؟
راجع به معنای زندگی و اهمیت هدفمندی در زندگی با فرزندتان صحبت کنید. گفتوگوهای باز ترتیب دهید و ببینید فرزندتان چه فکر میکند، ایدههایش راجع به زندگی چیست و چه اهدافی را دنبال میکند. گفتوگوی باز یعنی بیشتر شنونده باشید و با سوالات هدفمند و جهتدار، مکالمه با فرزندتان را وارد فاز دلخواهتان کنید. از او بپرسید نظرش راجع به زندگی چیست؟ سبک زندگیاش را دوست دارد؟ اهدافش چیست؟ برای رسیدن به این اهداف باید کدام یک از بخشهای زندگیاش را تغییر دهد. سعی کنید در این زمان بیشتر شنونده باشید، نوجوان را قضاوت نکنید، به خاطر حرفی که میزند دعوایش نکنید و اجازه دهید در کمال آرامش با شما صحبت کند.
هویت نوجوانی چیست؟
یکی ازوظایف اصلی واساسی رشددردوران نوجوانی، بدست آوردن هویت خویشتن است.فرد نوجوان درمعرض نقش هاوارزش های اجتماعی بسیارقرارمی گیردکه بایدازمیان آنها،انتخاب لازم راانجام دهدتاپایه واساسی برای رفتارمناسب خوی ،پی ریزی نماید.
بحران هویت نوجوان هرچه بیشتر ادامه یابد، اثرات وخیمتری بر شخص میگذارد و سبب میشود فرد نتواند از تواناییهای خود استفاده کند.بخش قابل توجهی از افسردگیها،احساس پوچی کردنها و دل مشغولیهای بی هدف و بیهوده نتیجه ی بی هویتی است.لذا شناسایی عوامل مؤثر بر شکل گیری هویت نوجوانان بسیار مهم بنظر میرسد.
عوامل متعددی در شکل گیری هویت نوجوانان دارای نقش و اهمیت هستند.از جمله این عوامل میتوان به خانواده،مذهب، مدرسه،محل زندگی،نهادهای اجتماعی و مذهبی و شبکه های اجتماعی اشاره کرد. بنظر میرسد،از میان عوامل یاد شده، خانواده از اهمیت بیشتری برخوردار باشد؛زیرا خانواده محیطی است که در آن کودک چشم به دنیا میگشاید،تحول خود را آغاز میکند،شخصیتش پایه ریزی میشود و سعادت یا شقاوت وی ریشه میگیرد.
روش کوچینگ در هویت سازی
کوچینگ نوجوانان هویت را به عنوان پیشرفت مهم شخصیت نوجوان و گامی مهم به سمت تبدیل شدن به بزرگسال ثمربخش و خوشحال در نظر میگیرد.تشکیل هویت در روند مربی نوجوان عبارت است از اینکه مشخص کنید چه کسی هستید،برای چه چیزی ارزش قایلید، وتصمیم گرفتهاید چه مسیری در زندگی دنبال کنید.
هدف دراین روش تکامل هویت است. یعنی بدست آوردن اطمینان کافی از یک نواختی هویت وتداوم آن. معیار در کوچینگ نوجوانان این است که اگر نوجوان دریکی کردن نقش ها درموقعیت های گوناگون، چنان موفق شودکه در ادراک از خویش به تداوم برسد،هویت ایجادشده است. اگر نتواند درجنبههای مختلف زندگی به ایجاد حس پایداری برسد آشفتگی هویت نوجوان در نظر گرفته می شود.بنابراین مربی نوجوان باید قبل از ایجاد بحران در بزرگسالی، نوجوان را با انواع مختلف نقشها و جزئیات وظایف و مسئولیت های هر نقش آشنا کند.بنابراین با ایجاد تسهیل گری برای امتحان کردن نقشهای مختلف نوجوان با تمرین خودکاوی به سمت هویت خویش می رود.